بیست‌ویکم فوریه 1952، پلیس در دانشگاه داکا، پایتخت امروزی کشور بنگلادش (که در آن‌زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود) به سمت دانشجویان تظاهرکننده تیراندازی کرد و عده زیادی را کشت. دانشجویان خواستار به‌رسمیت‌شناخته‌شدن زبان مادری خود- بنگالی- بودند که به نفع زبانی «قوی‌تر» - زبان قدرتمندان آن‌زمان- باید از دانشگاه حذف می‌شد.

حذف زبان مادری در اشکال گوناگون در همه جای دنیا و در سراسر تاریخ دائم در حال تکرار شدن است، نه‌تنها در آسیا، که در قاره‌های دیگر و حتی بسیاری از کشورهای اروپایی. این مساله به ‌طور کلی با کوشش، اجبار و به نوعی تحمیل استفاده از یک زبان، اغلب انگلیسی، توسط یک دولت بزرگ اقتصادی، سیاسی یا نظامی برای تحکیم و تثبیت موقعیت خود در جهان، علیه زبان‌های مادری منطقه‌ای انجام می‌شود؛ "من قوی‌ترم، تو حق صحبت نداری، و یا این‌که، اگر می‌خواهی سخن بگویی باید با زبان من سخن بگویی."

به این ترتیب، به‌تدریج شاهد زوال و مرگ زبان‌ها خواهیم بود و آدمیان گنجینه معنوی خود را از دست خواهند داد؛ همان‌طور که بسیاری از زبان‌شناسان هم نسبت به این امر هشدار می‌دهند.

افزون‌بر نابرابری اجتماعی و مشکلات روانی ناشی از عدم امکان استفاده از زبان مادری، و به‌خاطر نداشتن تجربه کافی در استفاده از زبان تحمیلی، واقعیت دیگری را نیز نباید از نظر دور داشت: تنوع زبانی و تنوع زیستی گسست‌ناپذیر و به هم وابسته‌اند. از بین رفتن تنوع زبانی به زوال دانش سنتی لازم و ضروری برای تنوع زیستی پایدار در زندگی می‌انجامد. (بیانیه پایانی شصت‌وچهارمین کنفرانس سازمان‌های غیردولتی در رابطه مشورتی با سازمان ملل متحد UN-NRO ، بن، 2011 ، سازمان بین‌‌المللی برای حفظ تنوع زبانی و پژوهش پیرامون پیوند میان تنوع زیستی و تنوع فرهنگی Terralingua)
(1) (2)

هفدهم نوامبر 1999، ( UNESCO) یونسکو بیست‌ویکم فوریه (برابر با دوم و گاهی سوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید. در سال 2007 نیز مجمع عمومی سازمان ملل متحد (UN) ، با اعلام سال 2008 به‌ نام سال جهانی زبان‌ها، کشورهای عضو را به «کمک برای حفظ و حمایت از زبان‌های مورد استفاده در دنیا» دعوت کرد.
(3) (4)

در سال 2014 یونسکو در وبگاه رسمی خود نسخه اسپرانتوی پیام مدیر یونسکو، ایرینا بوکووا را نیز منتشر ساخت.
(5)

همه آنچه گفته شد چطور به اسپرانتو مربوط است؟ ارزش‌های اصلی این روز، تنوع و حق هر انسان برای گویش به زبان مادری خویش، از جمله ارزش‌هایی است که جنبش‌های جهانی اسپرانتو هم مدافع آن هستند. ما اسپرانتودانان، قائل به از بین بردن هیچ زبانی نیستیم. ما خواهان دوام و بقای کلیه زبان‌ها هستیم، با رعایت حقوق زبانی همه آنها، و حاکمیت برابری زبانی در ارتباطات فراملی. از این رو، سال‌هاست انجمن جهانی اسپرانتو (UEA) ضمن تاکید بر این که زبان جهانی اسپرانتو، برخلاف زبان یک قدرت بزرگ اقتصادی و نظامی قائل به حذف دیگر زبان‌ها نیست، به طور رسمی این روز را گرامی می‌دارد و برنامه‌هایی در ارتباط با آن برگزار می‌شود.

در حقیقت اسپرانتو سپری در مقابل نابودی زبان‌هاست، همان‌طور که خانم ویگدیس فینبوگادوتیر (رئیس‌جمهور ایسلند در سال‌های 1980 تا 1996) گفت: " حالا دیگر زمان آن است ملت‌ها دریابند که یک زبان بی‌طرف می‌تواند مامنی برای فرهنگشان باشد در مقابل انحصار تاثیر تنها یک یا دو زبان؛ امری که امروز بیش از پیش مشهود است. ما صمیمانه امیدواریم برای کمک به همه ملل جهان، سرعت رشد اسپرانتو افزون گردد. "
(6)

شاید همچنان این سوال مطرح باشد که «خوب، چرا اسپرانتو؟». دلیل آن روشن است. پشت اسپرانتو دولت، منافع اقتصادی، تلاش‌های امپریالیستی یا مردمی که انگیزه‌شان حذف مردمان دیگر، زبانشان یا به دست آوردن بازار آنها باشد، وجود ندارد. پشت اسپرانتو تنها انسان‌هایی خیرخواه از اقوام و ملل بسیار متنوعی هستند که هدفشان برابری همه فرهنگ‌ها و زبان‌ها و صلح میان جهانیان است.

«تقویت حقوق گویشوران هر زبان، هدفی است که اساسا اسپرانتو در انجام آن سهیم است». (پروفسور روبرت فیلیپسون)   Prof. Robert Phillipson (7)

Esperanto - اسپرانتو وسیله شتاب‌دهنده دستیابی به ارتباطات برابر و نیز حقوق برابر میان اقوام، فرهنگ‌ها و آدمیان است.

«امیدوارم اسپرانتو همچنان این نقش دوگانه را در ترویج تنوع و ایجاد یکپارچگی ادامه دهد». ( Rita Izsák-Ndiaye UN, ریتا اسحاق-نادی‌آیه ، گزارشگر ویژه سازمان ملل).
(8))

بنابراین، زبان اسپرانتو - Esperanto - ، به عنوان پلی میان زبان‌ها، محقق‌کننده تساوی زبانی در ارتباطات بین‌المللی است و به همه کمک می‌کند زبان خود را زنده‌ نگاه ‌دارند. این پیام روشنی است که در 21 فوریه، گویشوران اسپرانتو از سراسر دنیا می‌خواهند آن را به گوش همه برسانند.

برای آشنایی بیشتر با زبان جهانی اسپرانتو می‌توانید به وبگاه www.lernu.net مراجعه کنید! (9)