21 Şubat 1952 günü polis Dakka üniversitesinde (Doğu Bangladeş), bugünkü Bangladeş'in başkentinde, gösteri yapan bir çok öğrenciye ateş açarak öldürdü. Öğrencilerin gösteri sebebi ana dilleri olan Bengal dilinin (bangla / bn / বাংলা ভাষা) varlığının tanınması idi çünkü universitelerinde bu dil ülkedeki güçlü kesimin konuştuğu başka bir dil ile yer değiştirilmek isteniyordu.

Dünyanın bir çok yerinde ve tarih boyunca farklı şekillerde yinelenen bir mesele idi bu. Sadece Asya'da değil, başka kıtalarda ve bir çok Avrupa ülkesinde, ve ayrıca Avrupa dışında yüzyıllardır yaşayan insanların dillerine, yani yerli dillere karşı olan tüm tutumlar gibi. Bu, pratik olarak ekonomik, politik, askeri ve ülke gücü gibi yöntemlerle diğer ülkelerin ana dillerini olumsuz etkileyecek şekilde, bugün İngilizce dili lehine olduğu gibi gelişmektedir. "Ben güçlüyüm, sen sus veya konuşacaksan benim dilimi konuş".

Birçok dilbilimcinin de belirttiği gibi, dillerin yavaş yavaş yok olması, ölmesi ve toplumların büyük entellektüel zenginliklerini kaybetmesi bu şekilde oluşmaktadır. Aynı şekilde 2019 yılında BM ve UNESCO tarafından yapılan uyarılar da bu yöndedir. UNESCO genel direktörü Audrey Azoulay 2018 yılında Uluslararası Esperanto Bilriğine (UEA) gönderdiği mesajda şunları demektedir: "Dilleri savunmamız lazım, özellikle seyrek kullanılan dilleri, yerli dilleri, ki bunlar hakkında her iki haftada bir tanesinin kaybolduğunu biliyoruz, ve bu insanlık mirasında geri dönüşü olmayan kayıplar yaratıyor. Ayrıca eğitimde çok dilliliği, yeterli kamu politikaları ile savunmamız gerekmektedir. Internet sanal alanında da bunu gerçekleştirmemiz lazım ki tüm insan gruplarının dilsel ve kültürel çeşitliliği yaşamaya devam edebilsin ve herkes tarihini ve kimliğini kendi etnik sembolik kaynaklarından öğrenebilsin." [1]

Ana dillerin yok olması ve yerine gelen dile yeterince hakim olunmaması sonucunda sosyal adaletsizlik ve psikolojik problemler ortaya çıkmaktadır. Başka gerçeklerin de farkında olunması gereklidir: biyolojik ve dil çeşitliliği birbirinden ayrıştırılamaz, birbirlerine bağlı ve dayanan şeylerdir. Dilsel çeşitliliğin kaybolması, yaşam için sürdürülebilir biyolojik çeşitlilik için gerekli olan geleneksel bilginin de kaybedilmesidir. (64. BM-STK-konferansı, Bonn, 2011, son beyannamesi [2]; Terralingua [3])

17 Kasım 1999'da UNESCO 21 Şubat gününü Uluslararası Ana Dili Günü olarak ilan etmiştir. 2007'de Birleşmiş Milletler genel kurulu [4] üye ülkelere "Dünyada konuşulan tüm dillerin korunması ve gözetilmesi çabalarının daha ileri götürülmesini" tavsiye etmiş, aynı zamanda 2008 Uluslararası Diller Yılı olarak belirtmiştir. [5]

2014 yılında Unesco, web sayfasında Genel Direktör Irina Bokova'nın mesajını Esperanto dilinde de yayınlamıştır. [6]

2016 yılında BM genel kurulu Yerli Konular Daimi Forumu'nun (UNPFII/Foro Permanente/Постоянный форум/Instance Permanente) tavsiyeleri üzerine 2019 yılının Uluslararsı Yerli Diller Yılı olmasına dair sonuç bildirgesini kabul etmiştir. O tarihte Forum dünyada konuşulan yaklaşık 6.700 dilin %40'ına yakını tehlike ve kaybolma tehdidi ile karşı karşıya olduğunu bildirmiştir. Bu dillerin tümünün yerli diller olması gerçeği, konuşuldukları kültür ve bilgi sistemlerini tehdit etmektedir. [7]

Tüm bunların Esperanto dili ile ne ilgisi vardır? Bu günün temel değerleri, her insanın kendi dilini konuşma hakkı ve çeşitililik, aynı zamanda dünya Esperanto hareketinin de savunduğu değerlerdir. Biz esperantistler hiç bir dilin yok olmasını istemiyoruz, konuşanlarının dil haklarına saygı kapsamında, tüm dillerin varolmasını ve dünyada iletişimde dilsel adaletin gerçekleşmesini istiyoruz. Herşeyin ötesinde, güçlü ekonomisi ve askeri açıdan gücü olanların yaptığı gibi, Esperanto'nun diğer dilleri yok etmeye çalışmadığının altını çizebilmek için Uluslararası Esperanto Birliği (Universala Esperanto-Asocio, UEA) bu amaçla bu günü uzun yıllardan beri ciddiyetle kutlamaktadır.

Bayan Vigdís FINNBOGADÓTTIR'ın (İslanda Cumhuriyeti başkanı 1980-1996) dediği gibi, Esperanto aslında diğer dillerin yok olmasına karşı bir koruyucu araçtır: "Değişik ulusların, tarafsız bir dilin kendi kültürlerinin monopolcü bir veya birkaç dilin etkisine karşı koruyucu bir kale duvarı olduğunu, anlamaları vakti gelmiştir. Bu konu bugün gittikçe daha fazla belli olmaktadır. Esperanto'nun hızlı gelişip dünyadaki tüm uluslara yardımcı olacağını samimiyetle umuyorum." [8]

Belki biri hala soruyordur: "Neden Esperanto?". Nedeni basittir. Esperanto'nun arkasında ne devletler, ne ekonomik çıkarlar, ne emperyal çabalar, ne de diğer halkları, onların dillerini yok etmeye veya pazarlarını ele geçirmeye amaçlayan halklar yoktur. Esperanto'nun arkasında sadece her dil ve kültür için adaleti ve bunların arasında barışı amaçlayan çeşitli halklardan ve uluslardan iyi niyetli insanlar vardır.

"Uluslararası işbirliği için, yerli halklar için, çok dilli ülkeler için Esperanto çok iyi bir çözüm olurdu." (Dr. Tove Skutnabb-Kangas [9])

"Her hangi bir dilin konuşmacılarının haklarını güçlendirmek Esperanto'nun da katkıda bulunduğu bir amaçtır." (Prof. Robert Phillipson [10]).

Esperanto adil iletişime ve dolayısı ile uluslar, kültürler ve halklar arasındaki adil ilişkilere ivme kazandıran bir araçtır.

"... Umuyorum ki Esperanto çeşitliliği destekleyen ve birlik yaratan bu iki yölü rolü yerine getirmeye devam edecektir." (Rita Izsák-Ndiaye, BM Özel Raportörü [11])

Devamında, uluslararası iletişimde köprü dil Esperanto'yu kullanarak dilsel hak eşitliliğini gerçekleştirip herkesin kendi dilini yaşatmasına yardımcı oluyoruz. Tüm dünyadaki Esperanto konuşanların 21 Şubat günü dünyaya iletmek istedikleri net mesaj budur.

- Uluslararası dili Esperanto'yu tanıyın: www.lernu.net! [12]